Ödeme Şekilleri
Dış Ticarette Ödeme Şekilleri
İthalatçı ve ihracatçı arasındaki güven ilişkisinin derecesine, tarafların üstlendikleri risklere bağlı olarak uluslararası ticarette kullanılan farklı ödeme çeşitleri bulunmaktadır. Yaygın olarak kullanılan ödeme şekilleri aşağıdadır:
Peşin Ödeme (Cash Payment / Advance Payment )
Bu ödeme şeklinde mal sevkiyatı gerçekleşmeden, ithalatçı mal bedelini ihracatçıya öder. İhracatçı herhangi bir risk üstlenmemektedir; sevkiyatın gecikmesi, malların siparişe uygun olmaması gibi riskler dolayısıyla bu ödeme şeklinde tüm risk ithalatçı üzerindedir.
Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)
Bu ödeme şeklinde ithalatçı malı teslim aldıktan sonra mal bedelini ihracatçıya öder. İhracatçı malları alıcı adına sevk ettikten sonra, malı temsil eden belgeleri ithalatçıya, ya doğrudan ya da bedelsiz teslim koşuluyla banka aracılığıyla gönderir. İhracatçının en çok risk üstlendiği ödeme şeklidir.
Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents / DocumentaryCollections)
İhracatçının ithalatçı ile yaptığı satış sözleşmesine uygun olarak malları sevk etmesinden sonra bunları temsil eden sevk belgelerinin mal bedelinin tahsili karşılığında teslim edilmek üzere banka aracılığı ile ithalatçıya teslimine imkan veren ödeme şeklidir.
Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)
İthalatçı ile ihracatçı arasında yapılacak bir anlaşma ile ithal edilecek malların bedellerinin ödenmesinin malların sevkiyatından belli bir süre sonraya bırakılmasıdır. Bu ödeme şeklinde, mal bedelinin belirli bir vadede ödenmesini taahhüt eden ve bu ödemeyi garanti eden bir poliçe/bono bulunmaktadır.
Kabul Kredili Akreditif: Uluslararası kurallara ve mevzuata göre açılan akreditiflerde sevk belgelerinin, bu belgelerle birlikte sunulan poliçenin ithalatçının bankası veya muhabir bankaca kabulünü takiben serbest bırakılarak bedellerinin poliçe vadesinde ödenmesine imkan veren bir ödeme şeklidir.
Kabul Kredili Vesaik Mukabili: Bankanın sevk belgelerini bu belgelerle ekli poliçenin ithalatçı tarafından kabulünü takiben ithalatçıya teslim etmesinden sonra poliçe vadesinde mal bedelinin ihracatçıya ödendiği bir ödeme şeklidir.
Kabul Kredili Mal Mukabili: İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından ve poliçeyi kabul etmesinden sonra poliçe vadesinde ödemenin gerçekleştiği bir ödeme şeklidir.
Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)
PAYMENT UNDER LETTER OF CREDIT- L/C / DOCUMENTARY CREDIT- D/C Akreditif , ithalatçının verdiği talimat doğrultusunda , bir bankanın belirli bir meblağa kadar , belirli bir süre içinde , belirli belgeler karşılığında ve öngörülen şartları yerine getirilmesi kaydıyla, ihracatçıya ödeme yapacağını veya ihracatçı tarafından keşide edilen poliçeleri kabul veya iştira edeceğini ihracatçıya karşı yazılı olarak taahhüt etmesidir. Akreditif ( letterof credit) , ithalatçı (amir : instructor) tarafından yurt dışındaki satıcı lehine lehtar : benificiary)bir bankaya açtırılan kredi hesabıdır. Malın sözleşme koşullarına uygun biçimde sevk edilmesi üzerine bankanın o ülkenin muhabiri tarafından ihracatçıya ödemenin yapılacağı taahhüdünü içerir. İthalatçı ve ihracatçı bir bankanın mali güvencesi altında olduklarından akreditifli ödeme şekli hem ithalatçı hem ihracatçı açısından avantaj sağlamaktadır.
Akreditif Türleri :
Gayri kabili Rücu Akreditif : Kabili Rücu “dönülmez , iptal edilemez , vazgeçilemez anlamına gelir. Gayri Kabili Rücu Akreditif , dört tarafın ( Amir , lehtar, amir banka, muhabir banka) her birinin (özellikle ihracatçının / lehtarın ) ayrı ayrı onayı olmadıkça değiştirilemeyen ve iptal edilemeyen akreditif türüdür. İhracatçı açısından daha güvenli akreditiftir.
Teyitli Akreditif : “Teyit vermek “ sözlük itibarı ile “onaylamak , doğrulamak garanti vermek “ anlamına gelir. Akreditife teyit , ödeme teyididir. Teyitli Akreditif , ihracatçının bankasının, amir (ithalatçının) bankasından , ihracat bedelinin gelmesini beklemeden , ihracatçıdan sevk vesaikini aldığında veya en geç yedi iş günü içerisinde ihracat bedelini ödemesidir.
Teyitsiz Akreditif : İhracatçı sevk vesaikini kendi bankasına verdikten sonra, bu banka (ihracatçı bankası) vesaiki ithalatçı nın bankasına verdikten sonra, karşılığında ithalatın bedelini ithalatçının bankasından tahsil edip ihracatçının hesabına işlenmesine imkan veren akreditif türüdür.
Vesaik İbrazında (görüldüğünde ) Ödemeli Akreditif : Sevk vesaiki ihracatçı tarafından ihracatçının bankasına ibraz edildiğinde , eğer akreditif aynı zamanda teyitli ise ihracatçının bankası tarafından hemen ödeme (Türkiye’de en geç yedi iş günü içerisinde ) yapılmasını sağlayan, eğer akreditif teyitsiz ise sevk vesaiki ihracatçının bankası tarafından ithalatçının bankasına ulaştırılır ulaştırılmaz ithalatçının bankası tarafından ödeme yapılmasını sağlayan akreditif türüdür.” Vesaik ibrazında –gayri kabili rücu-teyitli akreditif “ ihracatçılar açısından en avantajlı akreditif’ tir.
Vadeli Akreditif : Vadeli akreditiflerde sevk vesaiki , ihracatçı tarafından kendi bankasına ibraz edildiğinde ödeme vesaik ibrazında ödemeli akreditif’ deki gibi hemen değil , akreditifin üzerinde yazan bir tarihte (belirli bir vadenin sonunda) yapılmaktadır.
Banka Ödeme Yükümlülüğü- Bank Payment Obligation (BPO)
Banka Ödeme Yükümlülüğü, ihracatçı ve ithalatçı arasında gerçekleşecek olan alışverişe ait sadece elektronik ortamda sunulan verilerin başarılı bir biçimde eşleşmesi şartı ile bir yükümlü bankanın (alıcının bankası) bir lehtar bankaya (satıcının bankası) verdiği geri dönülemez ve bağımsız bir ödeme taahhüdüdür. Akreditif ile mal mukabili yöntemlerini birleştiren yeni bir ödeme yöntemidir.
Uluslararası Ticarette Yeni Ödeme Şekli: BPO (Bank Payment Obligations)
ICC (Milletlerarası Ticaret Odası) uluslararası ticaretin geliştirilmesi yönünde birçok önemli görevi bulunmakla birlikte, dış ticarette teslim şekilleri ve ödeme şekilleri kurallarını da belirlemektedir. ICC tarafından yayınlanan «Uniform Rules for Bank PaymentObligations/Banka Ödeme Yükümlülüğü’ne İlişkin Birörnek Kurallar» broşürüyle, hızlı, banka garantisi sağlayan, dijital veriye olanak veren “BPO – Bank Payment Obligations” adlı yeni bir ödeme şekli oluşturulmuş ve yeni ürünün kuralları olarak yayımlanmıştır.
- BPO, geleneksel ödeme yöntemlerinin uygulama avantajlarıyla birlikte dijital gelişmelerin olanak sağladığı kolaylıkları birleştirmektedir.
- BPO, ithalatçı bankasının ihracatçının bankasına verdiği ve elektronik ortamda belirlenen şartların gerçekleşmesi durumunda ödemenin belirlenen bir vadede yapılmasını sağlamaktadır.
- BPO, dış ticaret sektöründeki şirketler için yeni alternatiftir, mevcut ödeme yöntemlerine çözüm üretmek için geliştirilmiştir.
- BPO, akreditifli ödeme yönteminde olduğu gibi geri dönülmez bir banka taahhüdüdür.
- BPO, elektronik akreditif şeklinde anılmakla birlikte bir akreditif değil, yeni bir ödeme şeklidir.
- BPO mevcut ödeme şekillerine ek olarak dünya ticaretine kolay, daha ucuz, pratik ve banka güvencesi içeren bir alternatif ödeme şeklidir.
- BPO, Mal Mukabili ile Akreditif arasındaki boşluğu doldurmaktadır.
- BPO, Mal Mukabili ödeme yönteminin pratikliğiyle Akreditifin güvencesi ile birleştirir.
- BPO, Akreditifin orijinal belgeler nedeniyle söz konusu olabilecek gecikme ve rezerv ihtimalini ortadan kalkmaktadır.
- BPO, standart finansal mesajlar tipleri (ISO 20022) kullanılmaktadır. Bundan ötürü ihracatçının sağladığı veriler dışındaki eksiklik veya uygunsuzluklar (rezerv konuları) tümüyle ortadan kalkmaktadır.
- BPO, ihracatçılara finansman imkanları sağlamaktır.
- BPO’nun sağladığı faydalar özetle şu şekildedir; • Mal Mukabili ödeme yöntemine banka güvencesi getirmektedir, • Standart mesajlar içerdiği için rezerv konularını azaltmaktadır, • Düşük maliyetlidir, • Pratik, kolay ve hızlıdır, • İhracatçılara finansman imkanları sağlamaktadır, • İthalatçının riskini ortadan kaldırmaktadır • Dijital veriye müsaittir, • Operasyonel riskleri minimize eder, • Evrak kontrolü ve gecikmesi olmaz, • Fiziki belge yoktur,